Fundusze inwestycyjne to podmioty, które za wynagrodzeniem przyjmują od inwestorów pieniądze, aby je później inwestować. Przedmiotem inwestycji mogą być różnie aktywa takie jak akcje, obligacje, jednostki innych funduszy inwestycyjnych, surowce czy też nieruchomości. Jest to bardzo wygodna forma inwestycji. Przykładowo nie musimy znać się na giełdzie, żeby zacząć na niej inwestować. Wystarczy, że kupimy fundusz inwestycyjny, który się tym zajmuje. Jednak jak każde rozwiązanie finansowe, również to ma zalety i wady.
Zaletą jest niewątpliwie łatwość rozpoczęcia inwestycji oraz zazwyczaj niski próg wejścia do funduszu. W większości funduszy inwestycyjnych możemy rozpocząć naszą przygodę z inwestowaniem już od równowartości 100 zł. Inwestor nie musi śledzić na bieżąco danych ekonomicznych czy szukać okazji inwestycyjnych, ponieważ robią to za niego zarządzający funduszami. Inwestycja w niektóre fundusze pozwala nam osiągnąć ekspozycję na aktywa, których w innej sytuacji nie moglibyśmy nabyć, ponieważ są dostępne jedynie na rynkach zagranicznych niedostępnych dla inwestora indywidualnego lub próg wejścia w daną inwestycję jest zbyt wysoki dla przeciętnego klienta. Fundusze, które przyjmują środki od wielu inwestorów, natomiast dysponują wystarczającą kwotą, aby inwestować w aktywa dostępne dla dużych instytucji finansowych.
Wadą inwestowania w fundusze inwestycyjne są czasami bardzo wysokie opłaty. Decydując o wyborze funduszu, powinniśmy zwracam na nie baczną uwagę, gdyż mogą one zjadać cały nasz potencjalny zysk. Wynika to z tego, że podmioty zarządzające funduszami ponoszą wiele kosztów administracyjnych takich jak pensje, czynsze czy obciążenia publicznoprawne. Dlatego też średnia opłata za zarządzanie funduszami akcyjnymi w Polsce wynosi 4% w skali roku, które jest naliczane od aktualnej wartości rachunku klienta. W efekcie, żeby klient odzy- skał wpłacony kapitał, fundusz musi wypracować co najmniej 4%. Oczywiście zdarzają się fundusze, które już po potrąceniu takiej opłaty przynoszą dla inwestora zysk na poziomie kilkunastu czy kilkudziesięciu procent. Właśnie tym zarządzający funduszami uzasadniają pobierane przez nich opłaty, ale nie jest to oczywiście reguła. Dlatego specjaliści z Wall Street wymyślili fundusze zarządzane pasywnie, które w przeciwieństwie do funduszy zarządzanych aktywnie nie zatrudniają rzeszy analityków wyszukujących nowe inwestycje. Są to fundusze typu ETF (Exchange traded fund), które starają się jedynie odwzorować wskaźniki wybranego indeksu poprzez zakup odpowiedniej liczby akcji spółek, które wchodzą w skład tego indeksu. Inaczej mówiąc, fundusze ETF nie szukają coraz to nowych okazji inwestycyjnych, tylko starają się posiadać w swoim portfelu taką liczbę akcji poszczególnych spółek wchodzących w skład indeksu, żeby wartość funduszu odzwierciedlała ruchy całego indeksu. Dzięki temu fundusze ETF nie ponoszą różnego rodzaju kosztów związanych z zarządzaniem funduszem i mogą sobie pozwolić na pobieranie jedynie symbolicznych opłat, np. na poziomie 0,3% w skali roku.
Podstawowym dokumentem regulującym działalność funduszy inwestycyjnych w Polsce jest Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2020 r., poz. 95). Dokument ten w art. 14 ust. 3 określa, że fundusz inwestycyjny może być utworzony jako: 1) fundusz inwestycyjny otwarty, 2) specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty, 3) fundusz inwestycyjny zamknięty. Są zatem trzy podstawowe rodzaje funduszy inwestycyjnych. Każdy z nich jest osobą prawną, która jest tworzona i zarządzana przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwo pełni jednocześnie funkcję organów funduszu (analogicznie do zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością).
Powyższe rodzaje funduszy różnią się od siebie w kilku aspektach, przede wszystkim zasadami zbywania i wykupywania tytułów uczestnictwa w funduszu. Wejście do funduszu in- westycyjnego wiąże się z nabyciem w nim tytułów uczestnictwa. W przypadku funduszy otwartych i specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych inwestorzy kupują jednostki uczestnictwa danego funduszu, które podobnie jak akcje w spółkach akcyjnych przyznają inwestorom określone prawa. W przypadku funduszy inwestycyjnych zamkniętych tytułem uczestnictwa są certyfikaty inwestycyjne. Certyfikaty są zbywalne, tzn. mogą być przedmiotem obrotu, w przeciwieństwie do jednostek uczestnictwa, które są niezbywalne i mogą być odkupywane jedynie przez fundusz.
Wykup jest sposobem wyjścia z funduszu przez inwestora (uczestnika). Tytuły uczestnictwa są zbywane i odkupywane po cenie wynikającej z podzielenia wartości aktywów netto funduszu przez liczbę jednostek lub certyfikatów funduszu w dniu wyceny. Dlatego to, po jakiej cenie fundusz odkupi od inwestora jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne, jest uzależnione od wyniku inwestycyjnego osiągniętego na daną chwilę i aktualnej wartości zgromadzonych w funduszu aktywów, np. akcji lub obligacji.
Fundusz inwestycyjny otwarty zbywa i odkupuje jednostki uczestnictwa z częstotliwością określoną w statucie funduszu, nie rzadziej jednak niż raz na 7 dni. Podobnie jest w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego. W praktyce większość tego typu funduszy zbywa i odkupuje swoje jednostki każdego dnia roboczego. Jest to bardzo ważne i świadczy o wysokiej płynności inwestycji w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych. W przypadku funduszy inwestycyjnych zamkniętych zasady zbywania i odkupywania tytułów uczestnictwa są bardziej skomplikowane.
Fundusze inwestycyjne zamknięte emitują certyfikaty inwestycyjne. Osoby fizyczne co do zasady mogą nabywać certyfikaty inwestycyjne funduszu inwestycyjnego zamkniętego za kwotę nie mniejszą niż równowartość w złotych kwoty 40 000 euro. Jest to minimalny próg wejścia do funduszu. Ustawa o funduszach inwestycyjnych wprowadza taki limit w celu ochrony drobnych inwestorów, którzy nie dysponują dużym kapitałem, gdyż fundusze zamknięte z uwagi na większe ryzyko inwestycyjne nie są przeznaczone dla wszystkich. W praktyce jednak bardzo często obchodzi się ten wymóg, dokonując przydziału certyfikatów inwestycyjnych dla dystrybutorów, którzy następnie na rynku wtórnym dokonują dalszego ich odsprzedania drobnym inwestorom. Ewentualnie fundusze zamknięte sprzedaje się „opakowane” w innego rodzaju fundusze, np. ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe (UFK).
Fundusze zamknięte są również wykorzystywane przez zamożne osoby lub duże podmioty gospodarcze do optymalizacji podat- kowej. Można się spotkać z sytuacją, że uczestnikiem takiego funduszu jest tylko jedna osoba lub spółka, która wykorzystuje fundusz jako wehikuł inwestycyjny w celu odroczenia zapłaty podatku do- chodowego. Fundusze inwestycyjne są zwolnione z obowiązku zapłaty takiego podatku. Uczestnik funduszu będzie musiał zapłacić jedynie podatek od dochodów kapitałowych na koniec inwestycji (tzw. podatek Belki). Ten okres może być odroczony na wiele lat, przykładowo 10, 20, a nawet 30 lat, i przez ten cały czas środki, które musiałyby zostać odprowadzone do urzędu skarbowego, pozostają w funduszu i mogą cały czas pracować dla inwestorów.
Nasza kancelaria zajmuje się tworzeniem i obsługą funduszy inwestycyjnych, a także doradztwem przy lokowaniu pieniędzy w tego typu fundusze.
Zapraszamy do kontaktu!