Zgodnie z art. 27 ustawy AML instytucje obowiązane identyfikują i oceniają ryzyko związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszące się do ich działalności, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw. Działania te są proporcjonalne do charakteru i wielkości instytucji obowiązanej.
Jak często należy przeprowadzić analizę ryzyka?
Ocenę ryzyka instytucje obowiązane sporządzają w formie papierowej lub elektronicznej i w razie potrzeby, nie rzadziej niż co 2 lata, aktualizują, w szczególności w związku ze zmianami czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów usług, transakcji lub kanałów ich dostaw albo obowiązującej krajowej oceny ryzyka, jak również sprawozdania Komisji Europejskiej, o którym mowa w art. 6 ust. 1-3 dyrektywy 2015/849.
W jaki sposób przeprowadza się analizę ryzyka?
Ustawa nie odnosi się wprost do procesu zarządzania ryzykiem i nie wskazuje konkretnej metody przeprowadzania oceny w tym zakresie. Powinna ona zostać przeprowadzona w sposób proporcjonalny do skali i rodzaju działalności danego podmiotu. Każdy podmiot musi dokonywać jej samodzielnie, uwzględniając wiele specyficznych dla niego czynników, takich jak: wielkość, struktura organizacyjna, możliwości techniczne czy zakres i rodzaj zawieranych transakcji. Szacowanie ryzyka to proces ciągły, który powinien być przeprowadzany przy użyciu konkretnej metody, zapewniającej jednocześnie stosowanie jednolitych definicji i pojęć.
W ustawie nie zdefiniowano wprost pojęcia „ryzyka”. Natomiast z punktu widzenia przeprowadzenia analizy ryzyka, istotne jest iż pojęcie to jest używane w kontekście prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Mówiąc o ryzyku prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu należy uwzględnić:
- a) identyfikację potencjalnego ryzyka;
- b) prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zdarzenia;
- b) doniosłość tego zdarzenia, tj. wielkość szkody, jaki zdarzenie to może spowodować w odniesieniu do instytucji obowiązanej.
Identyfikacja potencjalnego ryzyka polega na ustaleniu na jakie ryzyko jest narażona instytucja obowiązana z uwzględnieniem skali i rodzaju prowadzonej działalności.
W skład ryzyka, które może być istotne dla instytucji obowiązanej wchodzą następujące ryzyka:
- ryzyko klienta,
- ryzyko państw lub obszarów geograficznych,
- ryzyko produktów, usług, transakcji lub kanałów dystrybucji.
W jaki sposób określić ryzyko klienta?
Niskie ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu zachodzi w odniesieniu do:
- jednostek sektora finansów publicznych,
- przedsiębiorstw państwowych albo spółek z większościowym udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków,
- spółek, których papiery wartościowe dopuszczone są do obrotu na rynku regulowanym podlegających wymaganiom ujawniania informacji o ich beneficjentach rzeczywistych wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, albo spółkom z większościowym udziałem takiej spółki.
Wyższe ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu dotyczy:
- podmiotów, których działalność służy do przechowywania aktywów osobistych (FIZ AN, trusty, fundusze powiernicze),
- spółek, w których wydano akcje na okaziciela, której papiery nie są dopuszczone do obrotu zorganizowanego,
- spółek, w których prawa z akcji lub udziałów są wykonywane przez podmioty inne niż akcjonariuszy lub udziałowców,
- klientów dokonujących znacznej liczby transakcji gotówkowych,
- podmiotów o nietypowej lub nadmiernie złożonej strukturze własności,
- podmiotów korzystających z usług sprzyjających anonimowości lub utrudniających identyfikacje klienta,
W jaki sposób określić ryzyko państw lub obszarów geograficznych?
Niskie ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu zachodzi w stosunku do:
- rezydentów państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
- rezydentów państwa trzeciego określanego przez wiarygodne źródła jako państwo o niskim poziomie korupcji lub innej działalności przestępczej,
- rezydentów państwa trzeciego, w którym według danych pochodzących z wiarygodnych źródeł obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu odpowiadające wymogom wynikających z przepisów Unii Europejskiej z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Wyższe ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu dotyczy:
- państwa Europy wschodniej (Ukraina, Rosja, Białoruś),
- państwa arabskie,
- państwa azjatyckie,
- państwa afrykańskie,
- państwa Południowej Ameryki,
- kraje ogarnięte wojną,
- rajów podatkowych, kraje typu Offshore,
- kraje tranzytowe np. Turcja.
W jaki sposób określić ryzyko produktów, usług, transakcji lub kanałów dystrybucji?
Niskie ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu zachodzi w stosunku do:
- produktów lub usług mających na celu zapewnienie odpowiednio zdefiniowanego i ograniczonego dostępu do systemu finansowego klientom mającym ograniczony dostęp do produktów lub usług oferowanych w ramach tego systemu,
- oferowania jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, lub określonych rodzajów pieniądza elektronicznego.
Wyższe ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu dotyczy:
- przeprowadzania transakcji okazjonalnej bez fizycznej obecności klienta,
- zlecania transakcji przez nieznane lub niepowiązane z klientem podmioty trzecie,
- handlu kamieniami lub metalami szlachetnymi,
- handlu paliwami,
- korzystania z nieswoich kanałów dystrybucji.
W przypadku, gdy jakikolwiek proces i zagrożenie z niego wynikające zostałoby ocenione na poziomie wysokim – należy dokonać oceny skutków naruszenia w zakresie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Pomiar ryzyka ma na celu zarządzanie lub ograniczanie ryzyka wystąpienia straty. Ograniczenie ryzyka w instytucji obowiązanej odbywa się poprzez niepodejmowanie działań powodujących lub mogących powodować przekroczenie średniego poziomu ryzyka.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odbywa się w szczególności poprzez realizację postanowień regulacji wewnętrznych.
Osoba wykonująca zadania koordynatora ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu powinna przeprowadzać raz na dwa lata przegląd potencjalnych wartości względem ustalonego limitu ryzyka.
W przypadku gdy wartości potencjalnych strat dla ryzyka całkowitego instytucji obowiązanej przekroczą wartość wysokiego poziomu ryzyka koordynator powinien poinformować o tym zarząd spółki.
W przypadku otrzymania raportu informującego o wysokim poziomie ryzyka, zarząd we współpracy z koordynatorem podejmuje działania mające na celu doprowadzenie do wartości nieprzekraczających średni poziom ryzyka.
| Potrzebujesz pomocy w przeprowadzeniu analizy ryzyka? Nasza kancelaria zajmuje się profesjonalnym przygotowaniem i przeprowadzeniem analizy ryzyka w instytucjach obowiązanych.
www.madwokaci.pl | kancelaria@madwokaci.pl | + 48 692 479 841 |