Pojęcie sygnalisty staje się coraz bardziej powszechne, jednak kto dokładnie może nim zostać? Sygnalistą może być praktycznie każda osoba, która zetknęła się z informacjami o nieprawidłowościach w miejscu pracy. Niezależnie od stanowiska czy formy zatrudnienia, możliwość zgłoszenia nieprawidłowości istnieje dla szerokiego kręgu osób. Sprawdźmy więc, kto może być sygnalistą?
Kto może być sygnalistą?
- Pracownicy etatowi – osoby, które w trakcie wykonywania swoich obowiązków zawodowych zetknęły się z nielegalnymi praktykami w firmie.
- Pracownicy kontraktowi – osoby zatrudnione na umowy cywilnoprawne, które mogą być świadkami nadużyć lub łamania prawa.
- Podwykonawcy – firmy współpracujące z danym przedsiębiorstwem, które odkryły nieprawidłowości w ramach realizacji zleceń.
- Stażyści i praktykanci – mimo krótkiego czasu pracy, również mogą posiadać informacje o działaniach, które naruszają przepisy prawa czy etykę.
- Członkowie zarządu – nawet osoby na najwyższych stanowiskach mogą podjąć decyzję o zgłoszeniu niezgodnych działań w firmie.
- Byli pracownicy – często po zakończeniu współpracy z firmą, pracownicy są w stanie złożyć zgłoszenie o naruszeniach, które miały miejsce w trakcie ich zatrudnienia.
Jakie sytuacje mogą zgłaszać sygnaliści?
Sygnaliści zwykle ujawniają działania, które zagrażają zdrowiu, bezpieczeństwu, interesom publicznym lub naruszają przepisy. Przykłady takich działań obejmują:
- Fałszerstwa finansowe – takie jak nieprawidłowości w księgowości, oszustwa podatkowe lub pranie pieniędzy.
- Naruszenia norm bezpieczeństwa – sytuacje, w których brak odpowiednich środków bezpieczeństwa może prowadzić do zagrożeń zdrowia i życia pracowników.
- Dyskryminacja i mobbing – przypadki łamania zasad równości i sprawiedliwego traktowania pracowników.
- Szkodliwe działania wobec środowiska – nadużycia dotyczące przepisów ochrony środowiska, które mogą prowadzić do degradacji środowiska naturalnego.
Przykład: stażysta w branży farmaceutycznej
Wyobraźmy sobie młodego stażystę w firmie farmaceutycznej, który odkrywa, że dane dotyczące badań klinicznych zostały celowo zmienione, aby produkt szybciej trafił na rynek. Mimo krótkiego stażu pracy, stażysta ma prawo zgłosić taką nieprawidłowość. W wielu przypadkach, osoby znajdujące się na niższych szczeblach hierarchii firmowej mogą natrafić na najbardziej kluczowe informacje. Kto jeszcze może być sygnalistą? Tak naprawdę każdy pracujący w tej firmie, w której wykryte są nieprawidłowości.
Jakie prawa mają sygnaliście?
Sygnaliści są chronieni przez przepisy, które mają zapobiegać działaniom odwetowym. Dyrektywa UE dotycząca ochrony sygnalistów gwarantuje im prawo do zgłaszania nieprawidłowości, a także ochronę przed zwolnieniem, degradacją czy innymi formami represji. Jest to szczególnie istotne w przypadkach, gdy zgłoszenie dotyczy osób na wyższych stanowiskach w hierarchii organizacyjnej.
W Polsce sygnalistom przysługuje ochrona, a firmy są zobowiązane do stworzenia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń. Sygnalista może także zgłosić sprawę do odpowiednich instytucji, takich jak Państwowa Inspekcja Pracy.
Dlaczego ważne jest, aby sygnaliści czuli się bezpiecznie?
Sygnaliści odgrywają kluczową rolę w ochronie interesów publicznych i zapewnieniu transparentności w działalności firm. Ochrona sygnalistów sprzyja promowaniu uczciwego biznesu i zapobiega eskalacji naruszeń, które mogłyby zaszkodzić nie tylko firmie, ale również społeczeństwu.